Амфитеатарот
Пула амфитеатар - најдобро зачуваниот споменик на антиката во Хрватска
Амфитеатарот во Пула или Пула Арена се наоѓа веднаш до морскиот залив во градот Пула, Хрватска. Ова е единствениот преживеан римски амфитеатар со сите 4 кули и 3 римски архитектонски редови целосно зачувани. Амфитеатарот е една од 6-те најголеми преживеани римски арени во светот и е најдобро зачуваниот споменик на антиката во Хрватска. Надворешните ѕидови се направени од варовнички карпи. Поради кота на теренот, фасадата свртена кон морето е структурирана на 3 нивоа, додека спротивниот дел е на 2 нивоа. Арената имаше капацитет за 23.000 гледачи, а самиот терен е со димензии 67,95 на 41,65 метри. Беше одделен од публиката со метални шипки. Објектот има 15 влеза. Под патеката беше изграден лавиринт од ходници од кои излегоа гладијаторите и дивите животни учесници. Секоја од 4-те кули имала по 2 резервоари со ароматизирана вода, која била прскана врз гледачите за ладење. Можеше да се покрие дел од трибините со конзолни тенди, кои штитеа од сончевите зраци.
Арената била изградена помеѓу 27 п.н.е. и 68 н.е., откако Пула станала регионален центар на римското владеење наречен Пиетас Јулија. Се наоѓаше надвор од градските ѕидини, покрај Виа Флавија - патот од Пула до Аквилеја и Рим.
Амфитеатарот првично бил изграден од дрво, во времето на Октавијан Август (2-14 години).Подоцна, во времето на Клаудиј, објектот бил заменет со мал камен амфитеатар. Во 79 година, за време на владеењето на императорот Веспазијан, стадионот бил проширен за да се сместат гладијаторските борби. Конечно бил завршен во 81 година под царот Тит. Во 5 век, императорот Флавиј Хонориј ги забрани гладијаторските игри, што го намали интересот за објектот. Започнало неговото ограбување од страна на мештаните, кое било запрено во 13 век со декрет на патријархот Аквилеја.
Во средниот век, Арената се користела за витешки турнири и саеми и изложби. Во 1585 година, Венецијанскиот сенат предложил уривање на амфитеатарот и негова обнова во областа Венеција. Предлогот беше одбиен, а денес на една кула може да се види спомен-камен во чест на венецијанскиот сенатор Габриеле Емо, кој беше главен противник на идејата. Стадионот последен пат бил користен како извор на градежен материјал при поставувањето на темелите на камбанаријата на катедралата во Пула во 1709 година.
Реставрацијата на Арената започна со генералот Мармон - француски гувернер на Илирските провинции за време на владеењето на Наполеон I. Иницијативата беше продолжена во 1816 година од архитектот Пјетро Нобиле, нарачана од австрискиот император Франц I.
Во 1932 година амфитеатарот бил адаптиран за театарски претстави, воени церемонии и јавни состаноци. Во сегашната состојба, трибините можат да примат 5.000 гледачи кои седат. Во последните децении, Арената беше популарно место за филмскиот фестивал во Пула, како и за концерти на отворено. Некои од изведувачите кои гостуваа на оваа вековна сцена се Лучијано Павароти, Андреа Бочели, Хозе Карерас, Дино Мерлин, Елтон Џон, Стинг и други.
Арената беше користена за снимањето на Титус (1999), адаптација на Шекспировата трагедија Титус Андроник, со Ентони Хопкинс и Џесика Ланг во главните улоги.
